C M E N T A R Z  

R Z Y M S K O K A T O L I C K I

 

Obecny cmentarz rzymskokatolicki w Wielkich Oczach powstał nie później niż w końcu XVIII wieku, o czym świadczy Mapa klucza Wielkie Oczy z roku 1793, na której jest wyraźnie zaznaczony i opisany.

Cmentarz o wielkości niespełna 1 ha jest położony od południa przy drodze wiodącej do Kobylnicy Ruskiej. Najstarszy ślad pochówku jest stosunkowo późny, bo pochodzi dopiero z roku 1887. Pod zachowanym do dzisiaj krzyżem spoczywa Antoni Dobrowolski.

Czynny ciągle cmentarz został w latach dziewięćdziesiątych XX wieku solidnie ogrodzony staraniem ówczesnego proboszcza wielkoockiej parafii, księdza Józefa Kluza.

Należy także poinformować, że w ramach planowanej odbudowy miasteczka po zniszczeniach I wojny światowej rozważano wykupienie wrzynającej się w cmentarz od frontu posesji lub przeniesienie cmentarza w inne miejsce, oddalone od istniejącej zabudowy, ale plany te nie zostały nigdy zrealizowane.

Kiedyś istniał także mały cmentarzyk przy zespole kościelno-klasztornym, którego ogrodzone metalowym parkanem pozostałości w formie prostokata są widoczne jeszcze dzisiaj. W roku 1784 cesarz Józef II wydał zakaz pochówku na cmentarzach przykościelnych ze względów higieniczo-zdrowotnych, przy czym nakazał ich likwidację i zakładanie nowych cmentarzy poza obrębem zabudowy. Realizacja tego edyktu w różnych miastach Galicji przebiegała jednak dość opornie. Także w Wielkich Oczach stary cmentarz przykościelny był użytkowany co najmniej jeszcze w latach 20-tych XIX wieku, o czym świadczy Plan budowy drewnianej kaplicy cmentarnej przy kościele obrządku łacińskiego w Wielkich Oczach. Plan ten został sporządzony 10 listopada 1823 w Przemyślu przez mistrza budowlanego A. Kuzika. Choć nie wiemy, czy został on kiedykolwiek zrealizowany, to sam fakt zamówienia planu świadczy o tym, że na cmentarzyku odbywały się jeszcze pochówki.

Trzeba tu także wspomnieć o zaimprowizowanym cmentarzyku w Mielnikach na „Kępie”, przy drodze do Łukawca. Cmentarz ten powstał w okresie I wojny światowej, kiedy to w lecie roku 1915 dotarła do Wielkich Oczu epidemia tyfusu plamistego, a tuż potem epidemia cholery. Osłabiona z niedożywienia ludność wymierała masowo. W Wielkich Oczach zmarło ponad 200 osób, które w większości pochowano właśnie na zaimprowizowanym w tym celu cmentarzu.

 

Powrót